“Aklınızı mı kaçırdınız?”
İsveç merkezli giyim devi H&M, online alışveriş sitesinde satılan ve siyahi bir çocuk mankenin taşıdığı sweatshirt üzerindeki mesaj nedeniyle ırkçılıla suçlanıyor...
ve maalesef bu olay reklam dünyasında yaşanan ilk vaka değil!
AYKIRI AKADEMİ – HABER
H&M, İngiltere’ye hizmet veren online alışveriş sitesinde satılan ve siyahi bir çocuk mankenin taşıdığı sweatshirt üzerinde "Coolest monkey in the jungle /Ormanın en havalı maymunu" yazması nedeniyle ırkçılıkla suçlandı
Görüntü ilk olarak New York Times'ın yazarı Charles M. Blow'un dikkatini çekiyor. Blow twitter hesabından, H&M sosyal medya hesabını hedef alarak "Aklınızı mı kaçırdınız?" mesajını paylaştı.
Kısa süre içerisinde yüzlerce etkileşim alan tweet sonrası sosyal medya başta olmak üzere pek çok kişi tarafından ırkçılık yaptıkları gerekçesiyle ağır eleştirilere maruz kalan İsveç merkezli H&M firması konuyla ilgili New York Daily News'e bir açıklama yapmak zorunda kaldı.
Firma açıklamada, "Görüntü tüm H&M sitelerinden kaldırılmış olup incinen herkesten özür dileriz" dedi.
Ortaya çıkan durum sonrasında H&M siyahi mankenin olduğu fotoğrafı yayından kaldırarak sadece sweatshirt olan bir görsel koydu.
Firmanın bu saçmalık karşısında özür dilemesi yeterli mi?
Moda dünyasında çeşitli ülke ve ırklardan mankenlerin daha fazla yer alması amacıyla kurulan Britanya merkezli Models for Diversity platformu, bu fotoğrafın pazarlama ekiplerinden nasıl geçtiğinin sorgulanması gerektiğine dikkat çekiyor.
Bu olay reklam dünyasında yaşanan ilk vaka değil...
Maalesef, reklam dünyasında, New York Times yazarı Charles M. Blow'un “Aklınızı mı kaçırdınız?" sorusunu tekrar ettirecek cinsten pek çok örnek var.
“Kahlo, Braun ile tanışmadığı için kaşlarını almıyordu” şeklinde kurgulanan reklam kampanyasıyla görücüye çıkan Braun’un ‘kaş yapayım derken göz çıkardığı’ çalışma henüz hafızamızdan silinmedi. Ancak yazımızın konusu ‘ırkçı’ reklam kampanyaları... Şimdi onlara göz atalım:
# Dove’la yıkanın, beyazlaşın mesajı
Ünlü kozmetik markası Dove, geçtiğimiz yıl Facebook hesabından paylaştığı duş jeli reklamı nedeniyle ırkçılıkla suçlandı. 3 saniye süren reklamda siyahi bir kadın tişörtünü çıkarıyor ve altından beyaz bir kadın çıkıyordu.
Suçlamalar nedeniyle firma reklamı kaldırdı ve Twitter hesabından bir açıklama yaptı. Açıklamada “Kısa süre önce Facebook’ta yayınladığımız reklamla, kadınların renklerini temsil ederken bazı hassasiyetleri kaçırdığımız için derin üzüntü duyuyoruz” denildi.
Olayın hiç yaşanmaması gerektiğini açıklayan Unilever de şirket olarak temel aldıkları değerlerle bağdaşmayan bu içerik için özür dilediklerini belirtti ve “bahsi geçen iletiyi kaldırdık ve ilgili başka bir içerik paylaşımı da yapmadık. Vermiş olduğumuz rahatsızlıktan dolayı en içten şekilde özür diliyoruz” dedi.
Ancak bu Dove’un ilk ırkçı reklamı değildi.
Firma, 2011 yılında da bir vücut temizleme ürününün reklamı ile tepki toplamıştı. Reklamda siyahi, beyaz ve Latin Amerikalı üç kadın kullanan firma; görselde yer alan ‘öncesi’ yazısının altına siyahi bir kadını ve ‘sonrası’ yazısının altına Amerikalı bir kadını yerleştirmişti.
# Nivea’dan Siyahlara ‘Re-civilize Yourself / Kendinizi Yeniden-Medenileştirin!” mesajı
Nivea, iyi giyimli ve traşlı bir Afrika kökenli Amerikalının pek temiz görünmeyen traşsız bir Afrikalı kökenli bir erkek kafasını atarken görüntülendiği bir reklamla, ‘kendinizi yeniden medenileştirin’ çağrısı yaptı. Firmanın 2011 yılında gerçekleştirdiği bu reklam kampanyası yoğun ırkçı suçlamaları sebebiyle acilen sona erdirildi.
Nivea Facebook üzerinden özür mesajı yayımladı ve Nivea For Men için yaptıkları ‘Recivilized’ reklamının uygunsuz ve saldırgan olduğunu, amaçlarının kimseye saldırmak olmadığını, bu sebeple de çok üzgün olduklarını belirtti. Açıklamada bu reklamın bir daha asla kullanılmayacağı, çeşitlilik ve fırsat eşitliğinin firmaları için vazgeçilmez değerler olduğu belirtildi.
#Playstation’dan ‘Beyaz Geliyor!’ Sloganı
Üzerinde “White is Coming / Beyaz Geliyor” yazan bilboard’da, beyaz bir kadın kendinden küçük- kısa görünen siyahi bir kadınının yüzünü tutuyor.
Sony’nin PlayStation için tasarladığı bu reklam çok fazla kullanılamıyor.
Firma kendini reklamın kullanılan materyaldeki zıtlığı ortaya çıkarmak amacıyla yapıldığını savunuyor.
Fotoğraf: bdgamers / Flickr
# Polonya’da Siyahiler Microsoft Kullanmaz!?
2009 yılında bilgisayar devi Microsoft firması, bir reklam fotoğrafının ABD versiyonunda siyahi erkeği Polonya'da yayınlanan versiyonunda beyaza çevirdiği için ırkçılıkla suçlanmasının ardından özür diledi.
Microsoft'tan yapılan açıklamada, fotoğrafın geri çekildiği, bu değişikliği kimin yaptığının araştırılacağı belirtilerek, bu hata nedeniyle firma olarak özür diledikleri ifade edildi.
ABD'de yayınlanan ilanın fotoğrafında, bir masa etrafında bir Asyalı erkek, bir siyahi erkek ile beyaz bir kadın yer alıyor. Aynı fotoğrafın Polonya'da yayınlanan versiyonunda siyahi erkeğin kafası beyaz bir erkekle değiştirilmiş, ancak eller siyahi kalmış görülüyor.
# Değişim Qiaobi ile başlar!
2016 yılında Çin'de yayımlanan bir çamaşır deterjanı reklamı da yoğun tepki toplamıştı.
Reklamda genç Çinli bir kadın çamaşır yıkarken görülüyor. O sırada odaya yüzünde boya lekeleri bulunan siyah bir adam giriyor. Kadın adamı yanına çağırıyor ve ağzına bir deterjan tableti koyuyor. Sonra da adamı çamaşır makinesinin içine itiyor. Sonra siyah adam makineden açık tenli Çinli bir adam olarak çıkıyor. Reklam sloganında "Değişim Qiaobi ile başlar" ifadesi kullanılıyor.
Reklam Çin'de hem televizyon hem de sinema ekranlarında gösterildi. Çin'de Guiyang Senfoni Orkestrası'nda çalışan ABD'li müzisyen Christopher Powell ve DJ Spencer Tarring tarafından paylaşılan reklam, Facebook başta olmak üzere pek çok sosyal medya platformunda öfkeye neden oldu.
Kendini BBC'ye Xia olarak tanıtan Qiaobi deterjanlarının sahibi ise reklamdan haberdar olmadığını söyledi.
Aslında reklam fikri orijinal de değildi. Daha önce İtalya’da yayımlanan “Coloreria Italiana – Renkli iyidir” sloganlı deterjan reklamında kullanılan fikirden uyarlanmıştı. Hatta Çinli versiyonda kullanılan müzik de bu reklamda kullanılan müziğin aynısıydı. Ancak İtalya’daki orijinal reklamda çamaşır makinasına atılan sıska beyaz erkek, makinadan ‘kaslı’ bir siyahi erkek olarak çıkıyordu.
Uzmanlara göre Çin'de tarihi olarak daha koyu tenli insanlara karşı kültürel bir önyargı var. Çin'de çok az sayıda Afrikalı yaşıyor. "Beyaz ideali" ise Asya genelindeki bir fenomen. Asya'nın farklı ülkelerinde yayımlanan beyazlaştırma reklamları pek çok eleştiriye neden oluyor.
