Türk fotoğraf sanatının dünyadaki yeri...
fotoğraf: Fotoğraf:deviantart_by justuur
Dilek Yurdakul Uyar
Herkesin her şeyi üzerine düşünmeden tükettiği yahut salt izlediği günlerdeyiz. Olaylar ve insanlarda olduğu kadar sanatsal üretilerde de böyle. Üzerine düşünmeden, tartışmadan tüketiyoruz. Yahut olmayan bilgimizle hunharca eleştirebilme cüretini görüyoruz kendimizde.
Biz de Aykırı Akademi olarak 2017den itibaren salt fotoğrafı izleyen olmayalım; fotoğrafa dair konuşalım, tartışalım ve daha çok Türk fotoğrafçıyı tanıyalım istedik. Türk fotoğraf sanatına katkıları tartışmasız çok büyük olan Reha Bilir hocamla birlikte fotoğraf sanatı üzerine düşünüp, konuşacağımız yazı dizimizin ilk konusu ‘Türk fotoğrafının dünyadaki yeri’
Reha Bilir “Türk fotoğrafının dünyadaki yerini konuşmadan önce, Türk fotoğrafının, daha doğrusu Türk fotoğraf sanatının Türkiye’deki yerine bakmamız gerektiğini” düşünüyor;
“Türk fotoğrafının dünyadaki yerini konuşmadan önce, Türk fotoğrafının, daha doğrusu Türk fotoğraf sanatının Türkiye’deki yerine bakmamız gerekiyor. 2016 yılı içinde Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonundan patronaj alan yaklaşık 100 tane ulusal fotoğraf yarışması var. Her yarışmada en az beş ödül verilmiş olsa, bu yarışmalar sonucunda en az 500 tane “fotoğraf sanatçısı” ve “fotoğraf eseri” ödüllendirilmiş demektir. Peki, bu 500 eserden kaç tanesini hatırlıyorsunuz? Bu yarışmalarda ödüllendirilmiş fotoğraflardan kaç tanesi yarışmaya katılmayan fotoğraf severlerin aklında kalmıştır sizce?
Diğer taraftan, yarışmaya katılıp ödül alamayan “sanatçılar”ın, sırf kendileri ödül alamadı diye jüriler hakkında yaptığı eleştiriler… Yarışmayı organize eden kurumları arayıp “Benim fotoğraflarım size ulaşmadı mı? Siz bu fotoğrafları jüri önüne çıkardınız mı?” diye soranlara ne diyeceğiz? Fotoğraf sanatını sadece iyi kaydedilmiş görüntüden ibaret görüp, sanattan habersiz yetişen büyük bir grup geliyor. Öyle ki, önümüzdeki 10-15 yıl içinde sanatı hiç bilmeyen, sanatın ne olduğunu kavrayamamış bir fotoğrafçı topluluğu oluşacak ve bu kişiler Türkiye’de fotoğrafın söz sahipleri olacaklar.
Son dönemde açılan fotoğraf sergilerine bakarsanız (çok az bir kısmı hariç) “dernek kursiyerlerinin ortak sergisi”, “dernek üyelerinin ortak çalışması”, “proje grubu çalışması” adı altında zoraki seçilmiş fotoğraflardan oluşan sergiler görürsünüz. Bu sergilerde verilen emeğe, harcanan zamana, ortaya konan çabaya hiç sözüm yok, hepsini saygı ile karşılıyorum. Ancak, gönül ister ki açılan bu sergiler ülkemizin dört bir tarafında ses getirsin, fotoğraf müzeleri bu sergilere sahip çıkabilmek için yarış içinde olsunlar, fotoğrafların sahibi sanatçılar çeşitli unvanlarla taçlandırılsın.
Sergi açılışlarına bakıyorum, birkaç tane sergi hariç ziyaretçi sayısı oldukça sınırlı kalıyor. Ödül törenlerine katılan kişiler sadece ödül alanlarla, yakın aile dostları ve kurum çalışanlarından ibaret oluyor. Bu nedenle bizim öncelikle sanat eğitimine ağırlık vermemiz gerekiyor. Sadece fotoğraftaki sanat değil, edebiyatta, resimde, müzikte, her alanda sanatın anlamını kişilere aktarmamız gerekiyor. Okullarımızda, derneklerimizde tüm eğitmenlerimizle sanatı ve sanat tarihini anlatarak, sanatçı yetiştirmenin önemini belirtmemiz gerekiyor.
Peki, söz gelimi İtalyan fotoğraf sanatının dünyadaki yeri nedir? Ya da Fransa fotoğraf sanatının, Danimarka fotoğraf sanatının dünyadaki yeri? İtalya fotoğrafına baktığınızda farklı tarzlarda bireysel olarak başarılar gösteren birçok isim görebilirsiniz. Ama İtalyan fotoğrafını dünyada söz sahibi yapan tüm bu fotoğrafçıların bireysel başarıları değil, birlik ve beraberlik içinde, dayanışma içinde olmalarıdır. Bugün dünyada kabul edilmiş olan FIAP, PSA, GPU gibi tüm fotoğraf oluşumlarının içinde İtalyan fotoğrafının temsilcilerini görebilirsiniz. Hatta hiç fotoğrafını bilmediğimiz kişilerin birçok organizasyonda bir güç simgesi olarak ön planda olduğunu gözlemleyebilirsiniz.
Bu durumda, Türk Fotoğrafının dünyadaki yerini konuşabilmemiz için, önce yarışmalarda elde edilen bireysel başarıları değil, uluslararası alanda birlikte yaptığımız (yapacağımız) güçlü etkinliklerde güç birliğimizi ortaya koymamız gerekiyor. Ancak o zaman ‘Türk Fotoğraf Sanatının dünyadaki yeri’ni konuşabiliriz. Aynı anda dünyanın çok farklı yerinde, fotoğraf tabanlı farklı sanat etkinliklerini gerçekleştirebildiğimiz zamanlarda Türk fotoğrafının gücünden söz edebiliriz. Türk fotoğrafının dünyada yer edinebilmesi için en kısa zamanda, hızlıca güç birliği sağlamasına ihtiyacı vardır."
Fotoğraf: Dilek Yurdakul Uyar
TAVSİYE KİTAP LİSTESİ :
*John Berger Görme Biçimleri
*John Berger Sanat ve Devrim
*John Berger Bir Fotoğrafı Anlamak
*Susan Sontag Fotoğraf Üzerine
*Sabit Kalfagil Fotoğrafın Yapısal Ögeleri ve Fotoğraf Sanatında Kompozisyon
(fotoğraf:deviantart_by justuur)
