Her şeyin hiçleşmesi...
Başka bir dünyanın mümkün olabileceği umudunu insanlığa vermek isteyen Nâzım Hikmet dizelerinin, reklam amaçlı fütursuzca kullanılması; bir başka devrimcinin savunduğu tüm değerlerin, ayaklar altına alınarak ‘ticari bir ikon’a dönüştürülmeye çalışılmasını hatırlatıyor. Geçtiğimiz yıllarda “Ey Özgürlük”ü bir reklam filminin müziği olarak duyduğumuzda da benzer bir hezeyanı yaşamamış mıydık?
Alberto Diaz Korda, Che’nin artık marka haline dönen 'Guerrillero Heroico' adlı fotoğrafını, 5 Mart 1960 yılında, devrim karşıtı bir terörist saldırı sonucu ölen 136 Kübalı'nın cenazesi esnasında çekmişti. Che cenazeye katılmak için gelen kalabalığı selamlamak için sadece bir an kürsüye çıkmıştı, oldukça da üzgündü.
Korda, Che’nin kısa süreli görüntüsünü iki fotoğrafla ölümsüzleştirdi. Fotoğrafın değeri uzun süre anlaşılamadı. Korda gazetelerde bile yayınlanmayan fotoğrafı stüdyosuna astı.
1967 yılında kendisine gönderilen bir mektup üzerine elindeki fotoğrafı ‘yoldaş’ Giangiacomo Feltrinelli’ye verdi. Feltrinelli Korda’ya para vermek istedi ama Korda kabul etmedi. Onun için bu adamın devrimin destekçisi olması yeterliydi.
Evet, Feltrinelli tanınan bir komünistti ama ‘yoldaş’lığı soru işaretiydi. Daha önce Boris Pasternak'ın 'Dr Jivago' romanının el yazmalarını Sovyetler'de bulup Avrupa'ya getirtmiş ve bu sayede zengin olmuş olan Feltrinelli, aynı ‘başarı’yı Che’nin fotoğrafı ile de gösterdi.
Che Bolivya'da öldürüldükten sonra, Feltrinelli'nin poster olarak bastığı fotoğraf dünya çapında bir sembole dönüştü. Feltrinelli fotoğraftan parasına para kattı; ancak Korda’ya hiçbir ödeme yapmadı.
Aslında Korda da buna itiraz etmedi, hatta tam olarak konuyla ilgilenmedi bile denebilir. Ama 2000 yılında votka markası Smirnoff, bu fotoğrafı reklamlarında kullandığı an her şey değişti.
Korda Smirnoff’a dava açtı ve şu önemli açıklamayı yaptı:
"Che Guevara'nın uğrunda öldüğü görüşleri destekleyen biri olarak, bu fotoğrafın onun anısını yaşatmaya ve dünyadaki sosyal adaleti sağlamaya çalışanların yararına kullanmasına karşı değilim. Fakat alkol gibi ticari nesnelerin reklamını yapmak için Che'nin şöhretini kullananların karşısındayım".
Açtığı davayı kazanan Korda, aldığı tazminatı Küba Sağlık Sistemi'ne bağışladı.
Fotoğraf daha sonra İrlandalı sanatçı Jim Fitzpatrick’in ‘contrast drawing’ yöntemi ile yaptığı çalışma ile tüm dünyada ikonik bir hal aldı. Fitzpatrick çalışmasına “The Heroic Guerilla Fighter” adını verdi. BBC ile yaptığı söyleşide sanatçı Guevara isminin bu çalışmadan sonra “asla ölmeyeceğini” ifade etti.
Kapitalizme karşı verdiği mücadele ve savunduğu değerler dikkate alındığında; Che’nin kimliği üzerinden yürütülen, maalesef kendi çocuklarının da hatalarla dahil olduğu ‘markalaşma’ serüveni can yakıyor.
İlgili Haberler
