'Milyonlarca yıllık evrimi, elektrikli testere ile dört dakikada yok etmek'

Latin Amerika, Orta Afrika ve Güneydoğu Asya’da geniş alan kaplayan, milyonlarca yıl önce ortaya çıkan ve yeryüzünde yaşayan hayvanların yüzde 80’ini barındıran tropik yağmur ormanları günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu yokoluşun en büyük sebebi ne yazık ki 'insan'dır. ‘400 milyon yıllık evrimin, dört dakikada bir elektrikli testere ile’ maalesef yok edilmesini izliyoruz

Yağmur ormanları, insan ırkı elini sürmeden önce gezegenimizin yüzde 16’sını kaplıyorken şimdi dünyanın ancak yüzde 2'lik bir alanında kalmış durumda. 'Karalar'ın yüzde 5'ini oluşturan yağmur ormanlarında, yeryüzündeki bitki ve hayvan türlerinin yarısından fazlası yaşıyor.

Amazon Yağmur Ormanları ise gezegenimizdeki yağmur ormanlarının yarısından fazlasını oluşturuyor. Amazon Nehri Havzası ve Yağmur Ormanları, Güney Amerika’nın yüzde 40’ını kaplıyor.

Araştırmalar Brezilya’da 1980’den bu güne 580.000 metrekareden fazla yağmur ormanı alanının yok edildiğini gösteriyor. Brezilya Devlet Başkanı Temer'in son kararı ile Amazon rezervleri madenciliğe açlırken, muhalif seatör Rodrigues'in yorumuyla yazarsak "Amazonlar’a yönelik son 50 yılın en büyük saldırısı” gerçekleşecek gibi görünüyor.

Sadece bir asırın son dönemecinde Asya Kıtası’nda bulunan yağmur ormanlarının üçte birinin, Afrika’da bulunan yağmur ormanlarının yüzde 85’inin yok edildiğini de not edelim.

Dünyanın Akciğerleri olarak bilinen Amazon Ormanları Madenciliğe Açılıyor

RENCA'nın artık altın madenine dönüşen Parque Nacional Motanhas do Tumucumaque'ın kaderini paylaşmasından korkuluyor.  Fotoğraf: Daniel Beltra / Greenpeace

Brezilya'daki yağmur ormanlarının tahrip edilmesinin en önemli üç nedeni; sığır çiftlikleri, maden işletmeleri ve endüstriyel tarım olarak belirtiliyor. Basın tarafından ormanların soya çiftlik alanlarına dönüştürülmesi çok yankı bulmasına rağmen, ormansızlaştırma sebepleri arasında %60-70 oranı sığır çiftlikleri başı çekmekte.

Amazon'da Soya filizi ekimi için ağaçsızlaştırılan alan, Brezilya 2015. Foroğraf:  Paulo Whitaker/Reuters

Amazon yağmur ormanlarında 1.500 yıl önce, yaklaşık 6 milyon yerel insan yaşıyordu. Çeşitli kabilelere mensup yerel halkın yüzde 90’ı, son yüzyılda yok oldu.

Yağmur Ormanları Gezegenimiz için Neden Önemli?

East Anglia Üniversitesi’nden Profesör Carlos Peres “ Amazon havzasının yarısını kaplayan koruma alanları ve tartışmalı topraklar güvende gibi gözükse de aslında baraj inşaatları, madencilik, kontrol edilemeyen yangınlar ve küresel ısınmanın tetiklediği kuraklık yüzünden tehdit altında” diyor.

Yağmur ormanları, atmosferdeki karbon ve oksijen dolaşımında, küresel iklim sisteminde, yeryüzündeki su dolaşımında ve daha birçok dengede rol oynarlar.  Dünyadaki oksijenin yüzde 20’si Amazon ormanlarında üretilir. Tatlı su kaynaklarının üçte ikisi Amazon Nehri’nde bulunur. Bugün tıp ve eczacılık alanında kullanılmakta olan kortizon vb gibi ilaçların dörtte biri, yağmur ormanlarından elde edilmektedir. Kısacası soluduğumuz havadaki oksijen miktarından tutun, kullandığımız ilâçlardaki maddelere; yediğimiz çikolatadan muza kadar hayatımızın her alanında – farkında olmasak ta - yağmur ormanları mevcuttur.

Çocuklar Ağaçların Gelişimi ile ilgili derste, Brezilya  Fotoğraf:Andre Pener, AP

Gezegenin Akciğerleri

Bitki örtüsünün yoğunluğu nedeniyle tropik yağmur ormanları gezegenimizin en önemli oksijen kaynaklarından biri durumdadır. Gezegenimizin ihtiyaç duyduğu oksijenin yüzde 20’den fazlası, Amazon Yağmur Ormanları’nda üretilmektedir. Bu sebeple de "dünyanın akciğerleri" olarak adlandırılırlar.

Eğer ormansızlaştırma daha doğrusu yok etme bu hızla sürdürülürse, yağmur ormanlarının 2060 yılında yani yüzyılın ortalarında tamamen yok edileceği tahmin edilmektedir. Bu ise, gezegenimizde soluduğumuz oksijeninin yarıya yakınının, artık olmaması anlamına geliyor…

Ekolojik Sistemin Bozulması

Gezegenimizin en zengin biyolojik çeşitlilik (canlı çeşitliliği), Amazon Yağmur Ormanları’nda bulunmaktadır.  Amazon Nehri Havzası’nda, Atlantik Okyanusu’ndan daha fazla balık türü bulunmaktadır. Amazon Ormanları’nda araştırmalar yapan bilim adamları, tek bir ağacın üzerinde 200 değişik türden karıncanın yaşadığını belgelemiştir. Bu arada Amazon Yağmur Ormanları’nın yarıya yakını hakkında herhangi bir bilimsel araştırma yapılmamıştır.

Ekolojik sistemler bozulurken, pek çok canlının yaşam alanı yok edilmektedir. Son zamanlarda her on yılda bir, yağmur ormanlarında yaşayan türlerin yüzde 5-10 oranındaki kısmının soyu tükenmektedir. Bu hızlı yok olma sürecinde küçük canlı türleri daha fazla fazla etkilenmesine rağmen insanların ilgisini genellikle daha büyük türler, özellikle memeli hayvanlar çekmektedir. Tropikal ormansızlaşma nedeniyle her gün, yaklaşık 100 canlı türü de yok olmaktadır.

Pará Eyaletinde kısa bir süre önce yanmış orman alanı. Fotoğraf: Flavio Forner/Xibé/InfoAmazonia

Felaket Senaryoları

Birçok bilim adamı, eğer yağmur ormanlarını bu şekilde yok etmeye edersek, dinozorlar gibi soyumuzun tükenebileceğini ileri sürmektedir.

65 milyon yıl önce bir meteorun Meksika Körfezi’ne düşmesi sonucunda dünyada dinazorlar dahil olmak üzere canlı yaşantısı büyük oranda sona ermişti. Geride kalabilen bitki ve hayvan türleri 2 ile 5 milyon yıl gibi uzun bir evrim süreci sonunda biyolojik çeşitlilik yeniden ortaya çıkmıştı. Eğer ormanların ve mercan kayalarının yok olması bugünkü hızı ile devam ederse 21’inci yüzyılın sonunda bitki ve hayvan türlerinin yarısı yok olmuş olacak.  Bundan sonra, sadece günümüzde var olan tür sayısına ulaşabilmek için aradan milyonlarca yıllık bir evrim sürecinin geçmesi gerekecek. Yani, bir asır içerisinde yapılan tahribatı giderebilmek için doğa, milyonlarca yıl çalışmak zorunda kalacak.

Kaynak

www.guardian.com.uk

www.gaiagergi.com

http://slideplayer.biz.tr, Orman Biyomları, Tropikal Yağmur Ormanları

İlgili Haberler

Fosil Yakıtlı Araçların Sonu mu Geliyor?

'Milyonlarca yıllık evrimi, elektrikli testere ile dört dakikada yok etmek'

'Dünyanın Akciğerleri' olarak bilinen Amazon Ormanları madenciliğe açılıyor