“Venceremos: Kazanacağız!"
.... Askerlerin ateş açma tehdidi faydasızdır. Bütün tutuklular Victor Jara'ya katılır, onun sesine ses olurlar. Fakat faşizmin şarkıya, şiire, türküye tahammülü yoktur. Askerler gelir. Victor Jara'nın ellerini kırarlar, kırsınlar, ‘yürek’ oradadır: şarkı sürer. Sonra gitarını kırarlar, şarkı sürer, dipçikle kafasını ezerler, şarkı sürer, ve kırılmış ellerini kesip tribünlerin önüne asarlar, şarkı hâlâ sürer.
İşte, bundan iki ay sonra Sovyet Milli Takımı bu stada gelmek zorundadır.
ONUR BAYRAKÇEKEN
Eduardo Galeano usta, "Gölgede ve Güneşte Futbol" adlı kitabında "Futbol, yaşadığımız hayatın metaforudur," der. Doğrudur da. Sağlaması ise acı bir tabloya bakarak rahatlıkla yapılabilir: Antik Patagonya'nın usta ressamı Recep Uzunus'un "Yeni Türkiye" adlı tablosundan bahsediyorum. Bir kötülük tablosudur o ve bu tablonun çizildiği dönemde Antik Patagonya futboluna hakim olan tek şey de kötülüktür.
Öte yandan, yeşil sahalara hayatın diğer yüzlerini koyanlar da olmuştur: Maradona, Falkland Adaları'nı işgal eden İngiltere'ye "tanrının eliyle" cevap vermiştir. Rachid Mekhloufi, birçok arkadaşıyla beraber Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) Milli Takımı'na katılmak için bütün kariyerine riske atıp Fransa'dan Cezayir'e gidecektir. Bir başka hikaye ise, Sovyetler ve Şili arasında gerçekleşmiştir. Sovyetler, 1973 Dünya Kupası'na, faşist Pinochet tarafından binlerce devrimcinin kanlarıyla sulanmış Santiago Stadı'na çıkmayı reddederek veda etmiştir. O statta katledilen devrimciler arasında ünlü müzisyen, Şilili 'halk ozanı' Victor Jara da vardır.
Bilindiği gibi Victor Jara, Salvador Allende yanlısı, sosyalist ve yurtsever bir devrimci ozandı. Salvador Allende, 1970 yılındaki seçimleri Unidad Popular'ın (Halkın Birliği) kazanarak Şili'de iktidar olmuştu. Allende'nin zaferi, sosyalistlerin seçimle kazandıkları ilk zaferlerindendir. 1973 yılında ABD destekli faşist Pinochet cuntası tarafından bir darbeyle devrilen Allende'nin son fotoğrafı, aynı zamanda umudun fotoğrafıdır. Allende, seçim kampanyası için Victor Jara tarafından söylenen "Venceremos"a ("Kazanacağız") son ana kadar inanmış bir şekilde eline silahını almış, başkanlık sarayından çıkmaktadır bu fotoğrafta; faşistlerle çatışacaktır, çatışmıştır, ve bu çatışmada ölmüştür. Attilâ İlhan'ın "Allende Allende" şiirinde söylediği gibi, ondan geriye "kocaman bir yürek" kalmıştır. O yürek, binlerce devrimciyle beraber Victor Jara'nın da yüreğidir.
**** (fotoğraf)
O yürek susmak bilmez. Dünyanın bütün devrimcileri taşır o yüreği. Victor Jara da taşımaktadır. Faşistler, beş bin kadar insanla beraber Victor Jara'yı da Santiago Stadına kapatmıştır. Victor Jara, kara namlular altındaki bu stadyumda yazmıştır son şiirini. Şaşkınlık ve acı vardır kalbinde: "Biri öldü, diğerini vurdular asla inanmazdım / bir insanın bir başkasına böyle vuracağına," der. Ancak umudun şarkısını, "Venceremos"u yazan adam için acı, mutlaka öfkeye dönüşecektir ve dönüşmüştür de. Şiir, "Başkanımızın kanı, yoldaşımızın, / Daha güçlü vuracak bombalar ve makineli tüfeklerden! / İşte böyle vuracak bizim yumruğumuz da yeniden!" diye devam eder. Bu şiiri söyledikten sonra, belki bir saat belki bir gün sonra, soyunma odalarından gelen işkence seslerinin arasında Victor Jara açar ağzını, vurur gitarına ve "Venceremos"u söyleme başlar: "Kazanacağız, kazanacağız! / Binlerce zincir var kırmak zorundayız / Kazanacağız, kazanacağız!"
Askerlerin ateş açma tehdidi faydasızdır. Bütün tutuklular Victor Jara'ya katılır, onun sesine ses olurlar. Fakat faşizmin şarkıya, şiire, türküye tahammülü yoktur. Askerler gelir. Victor Jara'nın ellerini kırarlar, kırsınlar, ‘yürek’ oradadır: şarkı sürer. Sonra gitarını kırarlar, şarkı sürer, dipçikle kafasını ezerler, şarkı sürer, ve kırılmış ellerini kesip tribünlerin önüne asarlar, şarkı hâlâ sürer.
***** (fotoğraf)
İşte, bundan iki ay sonra Sovyet Milli Takımı bu stada gelmek zorundadır. Gelmezler, çıkmazlar sahaya ve Şili takımı sembolik olarak bir gol atıp turu geçer. Victor Jara ölmüştür, Sovyetler elenmiştir, ancak şarkı sürer.
Victor Jara'nın katledilmesinden ve Sovyetlerin insanlık onurunu koruma namına Dünya Kupası'ndan elenmesinden tam 32 yıl sonra, 2005 yılında, Che'nin memleketi Arjantin'de Latin Amerikanın devrimci liderlerinin de katıldığı büyük bir "Defol Bush" yürüyüşü düzenlenir. Yürüyüşün sürpriz bir konuğu da vardır: İngilizlere, Falkland Adaları işgalinin intikamını alırcasına attığı ve tarihe “Tanrı’nın Eli” olarak geçen gol ile meşhur Diego Armando Maradona! Maradona, Chavez'in davetiyle kürsüye gelir ve Chavez ile beraber bu sefer ABD emperyalizmine 'gol atar'. O yürüyüşte, sağanak yağmur altında, Chavez söyle seslenmiştir dinleyenlere: "Ya vatan, ya ölüm! Biz kazanacağız!", yani "Patria o muerte! Venceremos!"
***** (fotoğraf)
Manzara açıktır: Pinochet'in kötülük tablosu Latin Amerika topraklarından indirilmiştir; Victor Jara yaşamaktadır, Sovyetler tur atlamıştır, ve şarkı sürmektedir.
(1) Kapak tasarımında kullanılan illustration; Victor Jara Mural, Santiago,Şile
(2) Sayfa tasarımında kullanılan diğer illustrasyonlar; (sırasıyla) Pableras Garcia, Pitittore, Javier Suarez)
